Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne oraz Instytut Filozofii i Socjologii PAN zapraszają do udziału w cyklicznym seminarium fenomenologicznym pt. Czytanie: Fenomenologia erosa. 

Pierwsze spotkanie odbędzie się 14 października (poniedziałek) 2024 r. o godz. 17.00 na platformie Zoom (szczegóły poniżej).

***

Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne oraz Instytut Filozofii i Socjologii PAN zapraszają na seminarium organizowane w ramach cyklu Czytanie…, które poświęcone jest studium dzieł przedstawicieli ruchu fenomenologicznego, pracom myślicieli, którzy inspirowali twórców fenomenologii, oraz tych inspirujących się fenomenologią, wreszcie tych, którzy korzystali jedynie z fenomenologii jako metody badań. W semestrze zimowym 2024/2025 proponujemy lekturę tekstów wybranych przedstawicieli ruchu fenomenologicznego, poświęconych analizie problematyki miłości/erosa, którą poprowadzi dr hab. Piotr Karpiński z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.

Fenomenologia erosa

Temat miłości nie powinien dziwić w żadnym z nurtów filozofii, i to co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, trudno o rzecz bardziej doniosłą i obchodzącą każdego człowieka. Po drugie, sama nazwa filozofii – jako „miłość mądrości” – zdradza swoją erotyczną tożsamość. A jednak mimo to można odnieść wrażenie, że miłość nie jest głównym tematem filozofii. Nawet jeśli jest podejmowana to albo jako zagadnienie regionalne, albo jeszcze bardziej jako refleksja „na obrzeżach”, np. na styku z teologią. Powód owego „milczenia” sam w sobie daje do myślenia i będzie na seminarium podjęty. Tymczasem w fenomenologii miłość występuje pod postacią fenomenu erotycznego, który zyskuje dziś coraz bardziej na znaczeniu.

Fenomen erotyczny to doświadczenie na wskroś cielesne i intersubiektywne. Inny daje mi się w nim jako podmiot w formie przeżyć afektywnych, przez co jego egzystencja nie budzi wątpliwości. Intencjonalność erotyczna daje nam dostęp do Innego jako obdarowanego własnym, podmiotowym ciałem. W relacji erotycznej jest miejsce na wzajemność – dwie spotykające się podmiotowości wzajemnie obdarowują się swoimi przeżyciami. Eros to prerefleksyjne (a więc mniej podatne na uprzedmiotowienie) doświadczenie Innego w jego podmiotowej cielesności. Doświadczenie erotyczne wykazuje związek z wieloma innymi fenomenami, jak pożądanie, dotyk, pieszczota, afekty. Każe zapytać o klasyczne zagadnienia, jak transcendencja-immanencja, podmiotowość-przedmiotowość, życie-relacja, materia-duch, racjonalność-afektywność. Niektórzy pytają także o samą możliwość fenomenu erotycznego, albo o jego związek z etyką. Czy jest on tylko doświadczeniem innego człowieka, czy też możemy erotycznie, spontanicznie rozkoszować się światem w ogóle? Jakie zmiany wprowadza eros w takie kategorie, jak czas, przestrzeń, czy podmiot (tożsamość)? Wreszcie, czy podejście erotyczne może stać się lepszym resp. ciekawszym sposobem uprawiania filozofii?

Celem seminarium jest podjęcie i przeanalizowanie fenomenu erotycznego na podstawie tekstów głównie francuskich fenomenologów: J.-P. Sartre’a, M. Merleau-Ponty’ego, E. Lévinasa, M. Henry’ego, J.-L. Mariona. Perspektywa ta zostanie poszerzona także o inne spojrzenie D. von Hildebranda, J. Piepera i Ch. Yannarasa.

Przygotował: dr hab. Piotr Karpiński (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie).

Lektury, które będą omawiane podczas kolejnych spotkań:

1. 14 października 2024

J.-L. MARION, Le phénomène érotique, Grasset, Paris 2003, s. 25-73 (D’une réduction radicale). Uczestnicy otrzymają roboczą wersję polskiego przekładu.

2. 28 października 2024

M. MERLEAU-PONTY, Fenomenologia percepcji, tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Aletheia, Warszawa 2001, s. 175-194 (Część I. Ciało. Rozdział V. Ciało jako byt płciowy).

Tekst uzupełniający: J. TISCHNER, Spór o istnienie człowieka, Znak, Kraków 2001, s. 67-99 (Wokół dramatu cielesności).

3. 18 listopada 2024

J.-P. SARTRE, Byt i nicość. Zarys ontologii fenomenologicznej, tłum. J. Kiełbasa i in., Zielona Sowa, Kraków 2007, s. 451-508 (Część III. Byt-dla-innego, Rozdział III. Relacje konkretne z innym, punkt I i II).

4. 2 grudnia 2024

E. LÉVINAS, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 301-344 (Cz. IV. Poza Twarzą).

Tekst uzupełniający: E. LÉVINAS, Czas i to, co inne, tłum. J. Migasiński, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999, s. 95-111 (Eros; Płodzenie).

5. 16 grudnia 2024

M. HENRY, Wcielenie. Filozofia ciała, tłum. M. Frankiewicz, D. Adamski, Homini, Kraków 2012, s. 347-392 (§ 39-44).

Teksty uzupełniające:

M. HENRY, Problem dotyku w: tenże, O fenomenologii, tłum. M. Drwięga, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2007, s. 204-210.

M. HENRY, Wcielenie. Filozofia ciała, s. 411-424 (§ 47).

6. 13 stycznia 2025

D. von HILDEBRAND, Istota miłości, tłum. W. Paluchowski, Fronda, Warszawa 2021, s. 85-124 (Rozdział I. Miłość jako odpowiedź na wartość).

Teksty uzupełniające:

D. von HILDEBRAND, Istota miłości, s. 125-151 (Rozdział II. Miłość w odróżnieniu od innych odpowiedzi na wartość).

J. PIEPER, O miłości, tłum. J. Gano, IW PAX, Warszawa 1993, s. 103-117 (Rozdział VII).

7. 27 stycznia 2025

CH. YANNARAS, Wariacje na temat „Pieśni nad pieśniami”. Esej o Erosie, tłum. P. Karpiński, Wydawnictwo WOLSKI, Kraków 2024.

Teksty uzupełniające:

CH. YANNARAS, Person and Eros, trans. Norman Russell, Holy Cross Orthodox Press, Brookline (Massachusetts) 2007, s. 5-23.

ks. dr hab. Piotr Karpiński – doktor nauk teologicznych, doktor habilitowany nauk humanistycznych w dyscyplinie filozofia, adiunkt na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, członek Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego. Związany z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie: w 2011 r. obronił tam doktorat poświęcony antropologii ks. Józefa Tischnera, a w 2022 roku uzyskał habilitację na podstawie dorobku i książki Odsłanianie cielesności. Wieloaspektowa problematyka ciała w fenomenologii francuskiej. Zainteresowania naukowe: filozofia i fenomenologia francuska, filozofia ciała i erotyzmu, nowożytna i współczesna krytyka metafizyki, możliwość fenomenologii jako filozofii pierwszej, fenomenologia erotyczna jako nowy paradygmat uprawiania filozofii.

*

Odbywający się od siedmiu lat cykl seminaryjny pt. Czytanie (tekstów fenomenologicznych) organizowany jest przez Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne we współpracy z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN. Autorami tekstów, które omawiane były podczas wcześniejszych spotkań, są zarówno klasycy historii filozofii nowożytnej i współczesnej: Kartezjusz, Kant, Husserl, Heidegger, Patočka, Arendt, Gadamer, Henry, Marion i Ricoeur, jak i autorzy mniej jeszcze znani, choć dla ujęcia wybranych tematów mający szczególne znaczenie. W semestrze zimowym 2024/2025 zapraszamy na piętnasty już cykl spotkań jednosemestralnych poświęconych lekturze tekstów z zakresu fenomenologii erosa. Formuła spotkań, które prowadzone są przez zaproszonych gości-filozofów specjalizujących się w omawianej podczas zajęć tematyce przewiduje nieskrępowaną analizę i interpretację wybranych tekstów fenomenologicznych lub jakoś związanych z fenomenologią (np. jako inspiracja) w celu poszerzenia i pogłębienia wiedzy dotyczącej podstawowych tematów filozofii. W tym sensie cele Czytania leżą daleko poza czysto szkolnym zapoznaniem się z daną tematyką. Najczęściej tekst jest jedynie pretekstem, aby w nawiązaniu do problematyki wybranego dzieła przedstawić własny punkt widzenia i zainaugurować prawdziwy spór filozoficzny. W seminarium biorą udział osoby pochodzące z różnych środowisk akademickich, o różnym stopniu filozoficznego zaawansowania, doświadczenia i wiedzy, a także mające w tym zakresie różne filozoficzne preferencje. Seminarium jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych nim osób: zarówno dla amatorów myślenia filozoficznego, studentów filozofii, doktorantów, jak i dla bardziej doświadczonych badaczy.

Gospodarzem spotkań jest dr hab. Daniel R. Sobota, prof. IFiS PAN. 

Osoby wyrażające chęć uczestnictwa w seminarium proszone są o przesłanie zgłoszenia drogą mailową do dnia 10 października 2024 na adres: publicrelations@ifispan.edu.pl

Kontakt do organizatora w sprawach innych niż zgłoszenie:

Daniel R. Sobota

e-email: daniel.sobota@ifispan.edu.pl, tel. 502618470

W imieniu organizatorów Research Summer School in Genetic Phenomenology chcielibyśmy serdecznie zaprosić do udziału wszystkich zainteresowanych w czwartej już edycji szkoły, która w tym roku nosi tytuł Lifeworld. Between Evidence and Delusion.

Więcej informacji znajdą Państwo w załączonym pliku. 

Polecamy również obejrzenie filmu promującego wydarzenie: https://youtu.be/pzgv3g1LTdo

W razie pytań zachęcamy do kontaktu bezpośrednio z organizatorami Szkoły: gphen.network@gmail.com. 

Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk we współpracy z Łódzkim Towarzystwem Naukowym zapraszają na wykład z cyklu „Fenomenologia współczesna”, który wygłosi François Jullien pt. Wokół konceptu „prawdziwego życia”.

Wykład odbędzie się 17 czerwca 2024 o godz. 15:00 w Pałacu Staszica w Warszawie przy ul. Nowy Świat 72, sala 154 oraz online.

Poniżej opis wydarzenia.

****

„Prawdziwie życie, przestaje być życiem idealnym. Nie jest też tym życiem wymarzonym i wyobrażonym […]
W czym więc tkwi jego istota?
W odrzuceniu koincydencji z konformizmem, zasadami, powtarzaniem i rutyną”

 (François Jullien, De la vraie vie, 2020)

Analizując [termin] «prawdziwe życie» należałoby najpierw określić w czym wyraża się  tkwiąca w nim przeciwstawność znaczeń.  Bowiem nie  oznacza ona prostego i w efekcie kontrastującego przeciwstawiania dobrego życia «złemu», jak to czyniono od starożytności. Kryterium wyodrębniania « prawdziwego życia» nie zależy też od zasad moralnych, ani  nie odnosi się do wychwalania jednego rodzaju życia i przeciwstawiania go drugiemu. Życie « nieprawdziwe, pozorne» przenika nasze życie i miesza się z innymi jego rodzajami, nie pozwala nam na to, abyśmy mogli się od niego zdystansować i uchronić przed nim. W «życiu prawdziwym» nie  tyle chodzi o to, by było życiem idealnym i wspaniałym, przeciwstawianym życiu « banalnemu » i ograniczonemu, ile o takie  wymarzone życie, które opierałoby  się prozaiczności  (Jullien, Enfin vivre, manuskrypt).

François Jullien – francuski filozof, hellenista, sinolog, który rozwija w swych licznych książkach oryginalne koncepcje transformacji zawieszone pomiędzy myślą chińską a europejską. W swych pracach  rozwija refleksję interkulturalności i filozofii istnienia. Proponuje  inne podejście do zmiany, które sytuuje jako myślenie o transformacjach. Jest jednym ze współczesnych myślicieli francuskich, którego prace są tłumaczone w ponad 20 krajach. W ostatnim czasie opublikował m.in. Conférence sur ľefficacité (2020), Politique de la décoïncidence (2020), Rouvrir des possibles: dé-coïncidence un art ďopérer (2023), Raviver de ľesprit en ce monde. Un diagnostic du contemporain (2023); Dieu est dé-coïncidence (2024). Jest założycielem i przewodniczącym stowarzyszenia dekoincydencji (L’Association Décoïncidences). W języku polskim opublikowano: Pochwała nieokreśloności. Zapiski o myśli i estetyce (2006), Drogą okrężną i wprost do celu. Strategie sensu w Chinach i Grecji (2006), Ponownie otworzyć możliwości: de-koincydencja, kolejne życie. Wybór tekstów.

Link do udziału w wydarzeniu: ZOOM. 

Link do tekstu prof. Julliena, który będzie podstawą wykładu i dyskusji, jak również do jego tłumaczenia na język polski: Tekst

Serdecznie zapraszamy!

W imieniu prof. Witolda Płotki zapraszamy wszystkich zainteresowanych do udziału w konferencji międzynarodowej pt. "Exploring the Phenomena: The Many Faces of Early Phenomenology", która odbędzie się 27 czerwca (czwartek) br. w Warszawie.

Warsztaty są organizowane przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (Kampus UKSW przy ul. Wóycickiego 1/3, budynek nr 23, sala 103).

Warsztaty są poświęcone tradycji wczesnej fenomenologicznej, przede wszystkim Koło Monachijskie, Stumpf, Ingarden i Blaustein. Podczas obrad uczestnicy będą dyskutowali nad wybranymi aspektami fenomenologii i dziedzin pokrewnych, np. ontologii. Plakat, program oraz abstrakty wystąpień przekazuję w załączeniu do tej wiadomości.

W sprawie jakichkolwiek pytań, proszę o kontakt: w.plotka@uksw.edu.pl

Udział w konferencji jest bezpłatny. Zapraszam! 

W poszukiwaniu nadziei. Eseje filozoficzne to książkowy debiut mojego autorstwa zawierający dwanaście filozoficznych esejów. Każdy z tekstów składających się na tom, na swój sposób, dotyczy tytułowego problemu nadziei. I tak, m.in. szukam jej podstaw, zainspirowany myślą tak różnych autorów jak Albert Camus, Gabriel Marcel, Emmanuel Lévinas, Karol Wojtyła, Józef Tischner czy Paul Ricoeur, ale również filozofujący reżyserowie: Ingmar Bergman i Andriej Tarkowski. Nadzieja, tak jak ją zasadniczo rozumiem i przedstawiam w swojej książce, to nieustępliwe, niezatrzymane poszukiwanie racji dla transcendentnego umocowania ludzkiej egzystencji. Lecz, w toku opisów i analiz, owo „umocowanie transcendentne” dotyczy nie tyle wprost religijnego wymiaru człowieczej kondycji, co raczej najgłębszego pragnienia miłości. Miłości międzyludzkiej. To dopiero ona – w myśl wrażliwości dialogicznej – „dotyka” tego, co w człowieku, by tak rzec, ciąży ku wertykalnej Nieskończoności. W moim wystąpieniu skupiam się, z jednej strony, na podkreśleniu eseistycznego charakteru mojej pracy. Ta formuła pisarstwa jest moim świadomym wyborem i, jak pragnę to pokazać, ma ona swoiście fenomenologiczny charakter. To znaczy, polega na stopniowym, nigdy niewyczerpanym u k a z y w a n i u tego, jak człowiekowi w jego doświadczeniu odsłania się to, co w ludzkim przeżywaniu najbardziej doniosłe, stanowiące definiendum człowieczeństwa… Dlatego, w drugim kroku, pragnę ograniczyć się do przedstawienia punktu wyjścia swojej debiutanckiej pracy.

„Filozofia nadziei. Zarys projektu”, esej stanowiący pierwszy rozdział mojego zbioru, zakłada trzy ściśle i nieodłącznie ze sobą powiązane etapy fenomenologicznego badania problematyki nadziei. Etap egzystencjalny (Marcel) skupia się na samotnym, odizolowanym od innych „podmiocie nadziei”, którym jest każdy z nas o tyle, o ile – zgodnie z terminem Heideggera – jest „byciem ku śmierci”. Etap zwany przeze mnie dialogiczno-dramatycznym (Tischner) odnosi się do nadziei w jej aspekcie relacyjnym. Ta może być pokładana przez jednego człowieka w drugim i vice versa. Lecz dopiero na etapie trzecim, hermeneutycznym (Ricoeur) nadzieja bez reszty się w y p e ł n i a, stając się nadzieją apelującą do rozpoznanej w danej propozycji religijnej wizji Absolutu. Ten model, w pewnym przybliżeniu, został założony w każdym składającym się na zbiór tekście, stąd – jako autor – uważam go za najbardziej reprezentatywny dla całej książki.

Wojciech Zalewski – absolwent studiów filozoficznych na Uniwersytecie Jagiellońskim, obecnie doktorant na tej uczelni. Związany naukowo także z Instytutem Myśli Józefa Tischnera, uczy filozofii w elitarnym VIII Prywatnym Akademickim Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie. Autor ponad pięćdziesięciu publikacji (w tym w języku angielskim i niemieckim). Publikował m.in. w „Kwartalniku Filozoficznym”, „Więzi”, „Znaku” oraz licznych wydaniach książkowych. Ostatnio ukazała się jego debiutancka książka pt. W poszukiwaniu nadziei. Eseje filozoficzne (Kraków, 2023). Pod kierunkiem prof. dra hab. Karola Tarnowskiego napisał pracę doktorską pt. Fenomenologia nadziei. Marcel, Ricoeur, Tischner której procedura finalizacyjna jest w obecnie w toku.

SERDECZNIE ZAPRASZAMY!

Link do spotkania: https://zoom.us/j/98140898343?pwd=bTI3aEErR2EyVFRMa1RodVk5azFNQT09

Centrum Badań nad Kulturą, Językiem i Umysłem (Centrum Q) Uniwersytetu Warszawskiego zaprasza do udziału w wydarzeniu: Letnia Szkoła Fenomenologii: Metoda, która odbędzie się w dniach 02-09.07.2024 w Lanckoronie.

Dla wielu przedstawicieli ruchu fenomenologicznego i historyków filozofii współczesnej to właśnie metoda jest tym, co określa wyjątkowość fenomenologii. Metodę fenomenologiczną wymienia się jako jeden z najważniejszych współczesnych sposobów prowadzenia badań, które zrewolucjonizowały rozumienie podstawowych problemów filozoficznych. Dlatego nie przypadkiem Letnia Szkoła Fenomenologii otwiera swoje podwoje od podjęcia tej problematyki, od której zaczyna się fenomenologia jako taka i jej ruch. Opanowanie metody fenomenologicznego wglądu i opisu otwiera przed pytającymi bogate spektrum zagadnień filozoficznie relewantnych, ale wystawia ich też na całą masę nieporozumień i trywialności…

Biorący udział w Szkole postarają się odpowiedzieć na następujące pytania. Najpierw: czym jest metoda jako taka? Jaki kontekst kulturowy i założenia filozoficzne określają rozumienie badania filozoficznego przez pryzmat pytania o metodę? W jakim sensie, stawiając w centrum problematykę metody, fenomenologia przyznaje się do tego kontekstu i rozwijania tych założeń, a w jakim sensie wypracowanie własnej metody badania filozoficznego przedstawia nowe rozumienie sensu metody jako takiej? Na ile „metoda” daje się pogodzić z rozumieniem podstawowego problemu fenomenologii, jakim jest fenomen – to, co się jawi z niego samego? W jaki sposób rozumieć metodę, aby to, co się jawi, mogło określić się samo z siebie – bez wpisywania się w jakieś wstępne założenia, także metodologiczne? Jak ma się metoda fenomenologii do innych filozoficznych i pozafilozoficznych praktyk poznawczych? Następnie: jak rozumieć takie określenia metody fenomenologicznej, jak redukcja, epoché, opis, wzięcie w nawias, zawieszenie tezy naturalnego nastawienia, wariacja imaginacyjna, refleksja, wgląd w istotę, opis fenomenologiczny etc. Jak zmieniało się rozumienie tych kategorii w toku rozwoju ruchu fenomenologicznego? Zasadniczo jednak: jak w praktyce, na drodze konkretnego działania urzeczywistnić związane z metodą dyrektywy? Jak w praktyce „posługiwać się” metodą fenomenologiczną, aby była ona poznawczo skuteczna, a nie pozostawała jedynie na poziomie pięknych deklaracji i pustej teorii?    

Prowadzące/y spotkania:

prof. Iwona Lorenc (UW)

prof. Małgorzata Kowalska (UwB)

prof. Jacek Migasiński (UW)

dr hab. Jarosław Jakubowski (UKW)

dr hab. Monika Murawska (ASP Warszawa)

dr hab. Daniel R. Sobota (UW)

W ramach zajęć prowadzonych przez znamienitych polskich fenomenologów uczestnicy Szkoły wezmą udział w wykładach mistrzowskich, seminariach, ćwiczenia, dyskusjach, ale także warsztatach i zajęciach praktycznych, angażujących umysł i… ciało. Szkoła odbędzie się w okresie wakacyjnym w Lanckoronie – pełnej historycznych odniesień i malowniczo położonej wsi niedaleko Krakowa. Wszystkie zajęcia odbędą się w klimatycznej Willi Zamek, która będzie naszym filozoficznym domem, oferującym poza rodzinną atmosferą, ogrodem, pokojami, kuchnią i salą obrad, również zapierający dech widok na pobliskie góry. Liczymy na pozaakademickie spotkanie różnych pokoleń badaczy i miłośników fenomenologii, tak aby, doświadczając bliskości przyrody, spędzając czas na wspólnych spacerach, biorąc udział w posiłkach i kontaktując się z lokalną kulturą można było rozwijać własne pasje badawcze, stawiać interesujące pytania i nawiązać kontakty naukowe, które poskutkują stworzeniem nowych projektów, prac i grup badawczych. Swoją formułą Szkoła ma nawiązywać do najlepszych tradycji filozoficznych, które znane były z wysokiego poziomu merytorycznego, wolności badania i nauczania, wolności wypowiedzi, szacunku, bezkompromisowości w dociekaniu prawdy, ale także budowaniu kultury przyjaźni i intelektualnej zabawy. O ile podczas tradycyjnych konferencji naukowych niewiele jest czasu na spotkanie i dyskusje, organizacja zaproponowanej Szkoły w założeniu daje pierwszeństwo debatom, wspólnej lekturze tekstów, pracy w trybie seminaryjnym, ale także rozwijaniu kreatywności poprzez poszukiwanie różnych form wyrazu doświadczenia filozoficznego. Nie chodzi o suchą prezentację stanowisk, lecz – żywe współfilozofowanie, które angażuje nie tylko nasze zasoby intelektualne, ale także żywe ciało i świat.  

Zaproszenie skierowane jest do wszystkich zainteresowanych filozofią, w tym fenomenologią, zwłaszcza jednak do studentów filozofii, doktorantów i doktorów filozofii oraz samodzielnych pracowników naukowych. 

Mile widziane są propozycje czynnego włączenia się w tworzenie programu Szkoły w postaci zgłoszenia chęci wygłoszenia jakiegoś referatu, prowadzenia warsztatu etc.  

Zgłoszenia w formie listu motywacyjnego wraz z CV przyjmowane są drogą mailową do dnia 15 maja 2024 r.

Zgłoszenia proszę przesyłać na adres: d.sobota3@uw.edu.pl

Opłata wynosi 1000 zł (cena obejmuje: udział we wszystkich zajęciach, pełne wyżywienie oraz noclegi).

Całe wydarzenie odbywa się w Willi Zamek w Lanckoronie: http://willa-zamek.pl/

Koszty transportu leżą w gestii uczestników.

Po zaakceptowaniu zgłoszenia opłatę należy uiścić na podany w osobnym mailu numer konta (dopisek: Letnia Szkoła Fenomenologii).

Ilość miejsc ograniczona.

Polskie Towarzystwo Fenomenologicznei Instytut Filozofii i Socjologii PAN zapraszają na wykład z cyklu „Fenomenologia współczesna". Spotkanie będzie poświęcone książce Moniki Murawskiej Fenomenologia i jej cień. Zwrot estetyczny w postfenomenologii francuskiej (Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2023), która wygłosi referat pt. "Zmysłowość słowa. Henri Maldiney i współczesna fenomenologia francuska". 

Spotkanie odbędzie się 26 kwietnia (piątek) o godz. 15:30 w Pałacu Staszica w sali 154 (1 piętro). 

Spotkanie będzie również transmitowane online. Link do transmisji. 

Opis wystąpienia:

Podobne drobnym tancerkom, do których Walser przyrównywał swoje fragmenty prozą, „śmiertelnie wyczerpane” słowa wyrzekają się wszelkich pretensji do ścisłości. Jedyną formą gramatyczną odpowiadającą temu stadium wyczerpania języka jest supinum, czyli słowo, które wyczerpało już wszystkie swe deklinacyjne i koniugacyjne możliwości i spoczywa „rozciągnięte na grzbiecie”, wystawione, obojętne i nijakie.

Giorgio Agamben „Wspólnota, która nadchodzi”

Fenomenologia i sztuka wiążą się ze sobą od samych początków, niemniej jednak od samych początków fenomenologia była także opisem doświadczenia. Chciałabym więc zadać pytanie o to, w jaki sposób francuska fenomenologia współczesna, radykalizując wybrane watki, radykalizuje także język, jakim się posługuje. Na ile metoda fenomenologii okazuje się dziś nie tyle pisaniem, ale pisarstwem, „frenetyczną gorączką” jak ujął to w swoim opisie francuskiej fenomenologii Jacek Migasiński?

Jako punkt wyjścia do odpowiedzi na to pytanie posłuży mi fenomenologia Henri Maldineya, który uprawia filozofię niesystemową i próbuje mierzyć się z językiem, budując „ekfrastyczne” opisy dzieł sztuki. W jaki sposób mierzyć się dziś z dziełem sztuki, skoro sztuka okazuje się w dużej mierze konceptualna i siła doznaniowości, którą współczesna fenomenologia uczyniła centralnym punktem swoich rozważań, wydaje się na jej gruncie w dużej mierze osłabiona.
Filozofia Maldineya jest już w pewnym sensie fenomenologią przepracowaną, a przede wszystkim skoncentrowaną na kwestiach związanych ze sztuką, choć ważnym punktem odniesienia jest dla filozofa również psychopatologia. Fenomenologia Maldineya zawzięcie krytykuje kategorię świadomości intencjonalnie nakierowanej na przedmiot i poznającej rzeczywistość. Jest to raczej postfenomenologia opisująca fenomen dzieła sztuki i jego jawienie się (l’apparaitre), które okazuje się ostatecznie destrukcyjne dla podmiotowości ujmowanej już nie jako świadomość, lecz cielesność rozproszona w otaczającym świecie, a przez to niestabilna i nieprzejrzysta. Skupia w sobie jak w soczewce cechy, które znaleźć można w całej pohusserlowskiej i poheideggeroskiej fenomenologii francuskiej, dlatego chciałabym pokazać, które z wątków fenomenologii stworzonej przez koryfeuszy fenomenologii przekształca i wykorzystuje.

Monika Murawska – profesor uczelni, absolwentka filozofii i historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Trzykrotna stypendystka rządu francuskiego. Afiliowana w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Współpracuje z Polsko-Japońską Akademią Technik Komputerowych w Warszawie i Uniwersytetem Warszawskiem. Prowadzi badania dotyczące głównie fenomenologii francuskiej i współczesnej filozofii sztuki. Tłumaczka, autorka tekstów do katalogów i książek z zakresu fenomenologii francuskiej i estetyki. Autorka książek: Fenomenologia i jej cień. Zwrot estetyczny w postfenomenologii francuskiej (2023), Jean Renoir. Malarz kadrów (2012) Filozofowanie z zamkniętymi oczami (2011) Problem innego (2005).

W imieniu Instytutu Filozofii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie zapraszamy na debatę pt. W labiryntach fenomenologii (sztuki) wokół książki Moniki Murawskiej pt. Fenomenologia i jej cień. Zwrot estetyczny w postfenomenologii francuskiej (Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2023).

W debacie – oprócz autorki – udział wezmą: prof. Iwona Lorenc, dr hab. Piotr Schollenberger, dr Anna Alichniewicz, dr Mateusz Bednarkiewicz.

Debata odbędzie się na platformie YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=kDls2Stl89w 

Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne i Instytut Filozofii i Socjologii PAN zapraszają na pierwszy wykład z nowego cyklu „Fenomenologia współczesna". Spotkanie będzie poświęcone książce Marzeny Adamiak pt. Płeć poza nawiasem. Feministyczne pytanie o fenomenologię. Spotkanie odbędzie się 11 marca (poniedziałek), godz. 15:00 w Pałacu Staszica przy ul. Nowy Świat 72, sala 154 (I piętro).

Abstrakt wystąpienia:

Jednym z zyskujących dzisiaj na znaczeniu nurtów filozofii feministycznej, szczególnie pod kątem przekształceń tradycyjnych koncepcji i praktyk filozoficznych, jest feministyczna fenomenologia. Z feministycznego punktu widzenia, szczególnie atrakcyjna wydaje się fenomenologiczna obietnica takiego opisu doświadczenia, który ujmowałaby całość zjawiska, jakim jest przeżywanie płci, nie dokonując redukcji do dyskursu społecznego bądź biologicznego. Wysiłki podejmowane przez autorki związane z tym podejściem – by przepracować metodologiczne rozwiązania fenomenologii na korzyść feminizmu – niewątpliwie inspirują oba nurty, ale też ujawniają szereg problemów o charakterze dość fundamentalnym. Będę chciała zatem przyjrzeć się sposobom, w jaki badaczki, takie jak Bonnie Mann, Johanna Oksala, Linda Martin Alcoff czy Sonia Kruks, podchodzą do kwestii pierwszoosobowego opisu doświadczenia oraz adaptują tradycyjne procedury fenomenologiczne: słynne „branie w nawias” (epoché), wielostopniowe redukcje – ejdetyczna i transcendentalna itd. Dająca się przy tym zauważyć niejasność różnicy między opisem fenomenologicznym a „zwykłą” pierwszoosobową narracją o przeżyciach, takich jak gwałt czy przemoc domowa, czy oddzielenia „czystego” dociekania fenomenologicznego od nastawienia naturalnego, nie tylko sprawia, że fuzja obu dyscyplin nie przebiega bezproblemowo, ale prowokuje do postawienia pytań o samą filozofię.
W swoim wystąpieniu Marzena Adamiak opierać się będzie na badaniach, które prowadziła w ostatnich latach i przedstawiła w wydanej w ubiegłym roku książce Przeżywając płeć. Doświadczenie na styku feminizmu, poststrukturalizmu i fenomenologii (Universitas 2023).

Marzena Adamiak – filozofka, która studia magisterskie oraz doktoranckie ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracuje w Zespole Badań nad Filozofią Hermeneutyczną, Poststrukturalizmem i Myślą Feministyczną IFiS PAN. W latach 2015-2023 członkini zarządu Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego. Zajmuje się problematyką podmiotowości, głównie w perspektywie feministycznej. Autorka książek: O kobiecie, która nawiedza myśl. Kobieta jako figura inności w koncepcji podmiotu Emmanuela Lévinasa (WAiP 2007) oraz Przeżywając płeć. Doświadczenie na styku feminizmu, poststrukturalizmu i fenomenologii (Universitas 2023).

Link do spotkania: meet.google.com/eot-qvjv-kba

Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne oraz Instytut Filozofii i Socjologii PAN zapraszają na seminarium organizowane w ramach cyklu Czytanie..., które poświęcone jest studium dzieł przedstawicieli ruchu fenomenologicznego, pracom myślicieli, którzy inspirowali twórców fenomenologii, oraz tych inspirujących się fenomenologią, wreszcie tych, którzy korzystali jedynie z fenomenologii jako metody badań. W semestrze letnim 2023/2024 proponujemy lekturę tekstów wybranych przedstawicieli ruchu fenomenologicznego i myśli postsekularnej, poświęconych analizie problematyki Absolutu/Boga, którą poprowadzą dr Szczepan Urbaniak i dr Robert Grzywacz z Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie.

CZYTANIE O BOGU Z PERSPEKTYWY „TEOLOGICZNEGO ZWROTU” W FENOMENOLOGII FRANCUSKIEJ I W OPTYCE MYŚLI POSTSEKULARNEJ:

Edmund Husserl w swojej fenomenologii, dążącej do rzeczy samych poprzez redukcję, stwierdził o Bogu: „Na ten «absolut» i «transcendens» rozciągamy naturalnie fenomenologiczną redukcję. Winien on zostać wykluczony z tego pola badania, które mamy od nowa stworzyć, o tyle, o ile ma ono być polem samej czystej świadomości”. Ów metodologiczny „ateizm” fenomenologii nie wykluczał wprawdzie istotowej fenomenologii religii rozwijanej po redukcji ejdetycznej, którą to ścieżkę obrał np. Max Scheler. Niemniej jednak, jako absolutny transcendens, Bóg musiał być operacyjnie uchylony w perspektywie transcendentalnej. Natomiast Martin Heidegger poddając krytyce metafizykę jako onto-teo-logię, zakwestionował również samą teologię jako myślenie metafizyczne. Pomimo Husserlowskiego wymogu ateizmu metodologicznego i być może dzięki Heideggerowskiej krytyce metafizyki, myślenie Boga w fenomenologii nie tylko nie zniknęło, ale raczej nieustannie powracało, i to do tego stopnia, że 90 lat po wydaniu Badań logicznych Dominique Janicaud postawił fenomenologii francuskiej zarzut przeprowadzenia przez nią tzw. „zwrotu teologicznego”. Być może jednak należałoby mówić nie tyle o „zwrocie teologicznym”, co o „zwrotach” – choć bowiem filozofowie, tacy jak Emmanuel Levinas, Michel Henry, Jean-Louis Chrétien czy Jean-Luc Marion podejmowali w swoich rozważaniach tematykę Boga, to każdy z nich czynił to na swój sposób. Jedni dokonywali tego bardziej otwarcie, włączając kwestię Boga w ramy swoich filozofii, lecz w odmiennych
kontekstach i różnie rozkładając akcenty: od radykalnej immanencji po transcendencję, od fenomenu wezwania po ogólne warunki donacji i jej przyjęcia. Inni z kolei podkreślali bardziej separację fenomenologii i teologii, a byli wreszcie i tacy, którzy – jak Heidegger, Derrida, czy Nancy – podejmowali pytanie o Boga z punktu widzenia swoiście pojętego „ateizmu” lub teologii negatywnej. Celem seminarium jest analiza klasycznych tekstów fenomenologii i myśli postsekularnej, podejmującej zagadnienie Boga w jego rozmaitych wymiarach. W punkcie wyjścia znajduje się sprawa statusu metody adekwatnej do badania wybranej problematyki, tak w porządku bezpośredniego doświadczenia, jak i jego językowego zapośredniczenia, co być może stanowi dalekie echo Schelerowskich rozważań na temat istoty filozoficznego poznania.

Przygotowali: dr Szczepan Urbaniak, dr Robert Grzywacz

Tematy i lista lektur, które będą omawiane podczas kolejnych spotkań:

I. (11.03.2024)

• J.-L. Marion, Będąc danym. Esej z fenomenologii donacji, przeł. W. Starzyński, Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2007, s. 148-162.
• P. Ricoeur, Hermeneutyka filozoficzna a hermeneutyka biblijna, w: Nazwać Boga. Teksty Paula Ricoeura, przeł. R. Grzywacz, Wydawnictwo WAM, Kraków 2011, s. 47-60.
• M. Scheler, O istocie filozofii i moralnym warunku poznania filozoficznego, przeł. A. Węgrzecki, w: M. Scheler, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, przeł. S. Czerniak, A. Węgrzecki, PWN, Warszawa 1987, s. 274-281 (fragm. uzupełniająco).
• M. Scheler, Problemy religii, przeł. A. Węgrzecki, Wydawnictwo Znak, Kraków 1995, s. 213-232 (fragm. uzupełniająco).

II. (25.03.2024)

• M. Henry, Chrześcijaństwo – ujęcie fenomenologiczne?, przeł. A. Dwulit, w: Główne problemy współczesnej fenomenologii, red. J. Migasiński, M. Pokropski, Wydawnictwa UW, Warszawa 2017, s. 361-374.
• M. Henry, Etyka i religia w fenomenologii życia, w: Michel Henry – fenomenolog życia, red. A. Gielarowski, R. Grzywacz, Ignatianum – Wydawnictwo WAM, Kraków 2010, s. 149-161.
• M. Henry, Słowa Chrystusa, przeł. K. Mrówka, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2010, rozdz. VII, s. 95-105.
• M. Henry, Słowa Chrystusa, przeł. K. Mrówka, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2010, rozdz. IX, s. 119-128 (uzupełniająco).

III.

• E. Lévinas, Bóg i filozofia, w: tenże, O Bogu, który nawiedza myśl, przeł. M. Kowalska, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994, s. 113-143.
• E. Lévinas, Nieczyste sumienie i Nieubłagane, w: tenże, O Bogu, który nawiedza myśl, przeł. M. Kowalska, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994, s. 259-266.
• E. Lévinas, Bóg „transcendentny aż do nieobecności”, w: tenże, Bóg, śmierć i czas, przeł. J. Margański, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 263-271.

IV.

• J.-L. Chrétien, Odpowiadający – silniejszy od naszych pytań i naszych przewin, przeł. A. Czarnacka, w: Główne problemy współczesnej fenomenologii, red. J. Migasiński, M. Pokropski, Wydawnictwa UW, Warszawa 2017, s. 375-401.
• J.-L. Chrétien, Głos widzialny, Sztuka i Filozofia 51/2017, s. 103-110.

V.

• J.-L. Marion, Nieredukowalny, przeł. W. Starzyński, w: Główne problemy współczesnej fenomenologii, red. J. Migasiński, M. Pokropski, Wydawnictwa UW, Warszawa 2017, s. 350-360.
• J.-L. Marion, Bóg bez bycia, przeł. M. Frankiewicz, Wydawnictwo Znak, Kraków 1996, rozdz. III, s. 87-155.

VI.

• J.-L. Nancy, W środku świata, przeł. B. Mytych-Forajter, W. Forajter, w: Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, red. P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba, Wydawnictwo FA-art – UŚ, Katowice 2012, s. 86-110.
• J. Derrida, Wiara i wiedza, przeł. P. Mrówczyński, w: J. Derrida, G. Vattimo i in., Religia, przeł. M. Kowalska, P. Mrówczyński i in., Wydawnictwo KR, Warszawa 1999, s. 7-35 (fragm.).

VII.

• J. Caputo, Widmowa hermeneutyka. O słabości Boga i teologii wydarzenia, przeł. A. Malinowska, J. Soćko, w: Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, red. P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba, Wydawnictwo FA-art – UŚ, Katowice 2012, s. 121-162.

Dr Robert Grzywacz: Adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie. Interesuje się filozofią współczesną, zwłaszcza hermeneutyką filozoficzną, fenomenologią (myślą P. Ricoeura, M. Henry, E. Levinasa, M. Foucaulta, J. Habermasa, J. Tischnera), antropologią filozoficzną. Bada problematykę ludzkiej tożsamości: narracyjne koncepcje tożsamości i ich zastosowanie (np. w obszarze filozofii psychologii i psychiatrii, fenomenologii psychiatrii), podejmuje zagadnienia dotyczące podmiotowości i dyskursu przekonań, w tym przekonań religijnych. Jest autorem monografii Świadek przekonań – podmiot sumienia. Paul Ricoeur i filozofia świadectwa (Kraków 2020), redaktorem kilku monografii wieloautorskich: Między przedmiotowością a podmiotowością: intencjonalność w fenomenologii francuskiej/ Entre l'objectivité et la subjectivité: l'intentionnalité dans la phénoménologie française (z A. Gielarowskim, Kraków 2011), W trosce o człowieka. Paradygmaty stare i nowe (z M. Szymczyk, Kraków 2016), Szkice z fenomenologii duchowości: od duchowości fenomenologii do fenomenalności duchowości (z M. Kozak, Warszawa 2019), The Faces of Contemporary Phenomenology: the Quest for Relevance (z P. Janikiem, M. Kozak i Sz. Urbaniakiem, Wiesbaden 2021). Mieszka w Krakowie. Kontakt e-mail: robert.grzywacz@ignatianum.edu.pl

Dr Szczepan Urbaniak: Adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie. Magister teologii, w 2021 roku obronił rozprawę doktorską pt. „Prawda jako objawienie w fenomenologii Jeana-Luca Mariona” na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się badawczo fenomenologią francuską oraz fenomenologią Husserla i Heideggera. Jego zainteresowania obejmują fenomenologię miłości, kwestię zasady i metody w fenomenologii, filozofię Boga, relację między filozofią a teologią. Jest redaktorem monografii wieloautorskiej The Faces of Contemporary Phenomenology: the Quest for Relevance (z R. Grzywaczem, P. Janikiem i M. Kozak, Wiesbaden 2021). Publikował w Kwartalniku Filozoficznym, Studia Philosophica Wratislaviensia, Forum Philosophicum oraz rozdziały w monografiach wydawanych przez De Gruyter, Harrassowitz oraz IFiS PAN. Mieszka w Krakowie. Kontakt e-mail: szczepan.urbaniak@ignatianum.edu.pl

***

Odbywający się od ponad sześciu lat cykl seminaryjny pt. Czytanie (tekstów fenomenologicznych) organizowany jest przez Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne we współpracy z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN. Autorami tekstów, które omawiane były podczas wcześniejszych spotkań, są zarówno klasycy historii filozofii nowożytnej i współczesnej: Kartezjusz, Kant, Husserl, Heidegger, Patočka, Arendt, Gadamer, Henry, Marion i Ricoeur, jak i autorzy mniej jeszcze znani, choć dla ujęcia wybranych tematów mający szczególne znaczenie. W semestrze letnim  2023/2024 proponujemy lekturę tekstów z zakresu fenomenologii Boga. Formuła spotkań, które prowadzone są przez zaproszonych wybitnych polskich specjalistów w danej tematyce, przewiduje nieskrępowaną analizę i interpretację wybranych tekstów fenomenologicznych lub jakoś związanych z fenomenologią (np. jako inspiracja) w celu poszerzenia i pogłębienia wiedzy dotyczącej podstawowych tematów filozofii. W tym sensie cele Czytania leżą daleko poza czysto szkolnym zapoznaniem się z daną tematyką. Najczęściej tekst jest jedynie  pretekstem, aby w nawiązaniu do problematyki wybranego dzieła przedstawić własny punkt widzenia i zainaugurować prawdziwy spór filozoficzny. W seminarium biorą udział osoby pochodzące z różnych środowisk akademickich, o różnym stopniu filozoficznego zaawansowania, doświadczenia i wiedzy, a także mające w tym zakresie różne filozoficzne preferencje. Seminarium jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych nim osób: zarówno dla amatorów myślenia filozoficznego, studentów filozofii, doktorantów, jak i dla bardziej doświadczonych badaczy.

Gospodarzem spotkań jest dr hab. Daniel R. Sobota, prof. IFiS PAN.

Kontakt do organizatora:

Daniel R. Sobota

e-email: dsobota@ifispan.edu.pl, tel. 502618470