Mówiąc o aktualności, ma się oczywiście w pamięci dotychczasową ewolucję, ewentualnie nawet jakąś periodyzację danego nurtu. W odniesieniu do fenomenologii napisano [...] już tyle, że nie będziemy tu tego powtarzać. Dla uchwycenia jednak specyfiki jej współczesnego momentu wydaje się nieodzowne wypunktowanie pewnych kwestii.
Przede wszystkim pod nazwą fenomenologia rozumiemy tu zarówno pewien przedmiotowo określony obszar rozważań filozoficznych, zainaugurowanych przez Husserla a kontynuowanych i rozwijanych przez kilka pokoleń jego następców, jak i pewną, również zainicjowaną przez Husserla a rozwijaną przez następców, metodę dającą się stosować do różnych dziedzin przedmiotowych. Ta dwoistość ujęcia, występująca w postawach badawczych samych fenomenologów, jest jedną z przyczyn trudności odnalezienia przez fenomenologię trwałej samoidentyfikacji. Inna przyczyna tego stanu rzeczy tkwiła już u zarania, w procesie genezy problematyki fenomenologicznej w myśleniu samego Husserla. Otóż problematyka ta pochodziła w jego przypadku – jak wiadomo – z dwóch źródeł: matematyki i psychologii, które później znajdowały odzwierciedlenie z grubsza w dwóch nastawieniach fenomenologii, biorących górę w różnych okresach jej ewolucji: w nastawieniu epistemologicznym oraz etyczno-kulturowym. Nałożyły się na to również dwie tendencje narzucone całej późniejszej fenomenologii przez niezwykłą osobowość Husserla, czerpiącego z tradycji krytycznego transcendentalizmu kantowskiego i aspirującego do naukowej ścisłości – fundamentalistyczne dążenie do apodyktycznej pewności oraz domagające się ciągłej rewizji dążenie do adekwatności ujęcia; tendencje w istocie nawzajem nieustannie się znoszące. Owe kłopoty z samoidentyfikacją nie przyczyniły się jednak do uwiądu fenomenologii, lecz przeciwnie – naszym zdaniem stały się jej siłą i zarzewiem przynoszącym płodne rezultaty teoretyczne.
Główne problemy współczesnej fenomenologii, red. naukowa J. Migasiński, M. Pokropski (Warszawa: Wydawnictwa UW, 2017).